Điều gì xảy ra nếu tôi nói với bạn rằng, một trong những cường quốc quân sự hàng đầu thế giới lại phải nhận lấy thất bại cay đắng trước một quốc gia nhỏ bé với diện tích chỉ bằng 1/6 diện tích nước Pháp? Câu chuyện về cuộc chiến tranh Chechnya lần thứ nhất (1994-1996), nơi quân đội Nga sa lầy trong vũng lầy du kích và hứng chịu tổn thất nặng nề, chính là minh chứng rõ nét cho nghịch lý tưởng chừng như phi lý ấy.
Vậy điều gì đã dẫn đến thất bại của quân đội Nga tại Chechnya? Bài học nào được rút ra từ cuộc chiến đẫm máu này? Hãy cùng tìm hiểu!
Bối Cảnh Lịch Sử – Mầm Mống Chia Rẽ
Sau khi Liên Xô tan rã, nước Nga phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc ổn định tình hình trong nước và khẳng định vị thế trên trường quốc tế. Trong bối cảnh hỗn loạn đó, nhiều mâu thuẫn nội bộ đã bùng phát, đặc biệt là vấn đề ly khai ở các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ.
Năm 1994, Tổng thống Nga Boris Yeltsin ký kết hiệp định trao quyền tự trị cho các nước cộng hòa. Tuy nhiên, Chechnya, một nước cộng hòa thuộc Nga nằm ở vùng Bắc Caucasus, đã phản đối kịch liệt quyết định này. Dưới sự lãnh đạo của Dzhokhar Dudayev, Chechnya đơn phương tuyên bố độc lập, thách thức trực tiếp chính quyền Moscow.
Từ “Chiến Dịch Hành Quân” Đến Vũng Lầy Du Kích
Thất Bại Đau Đớn, Tăng Nga CHÔN THÂN VÙI XÁC Tại Chiến Trường Chechnya
Tin tưởng vào sức mạnh quân sự vượt trội, giới lãnh đạo Nga ban đầu xem thường Chechnya và tin rằng có thể nhanh chóng dập tắt cuộc nổi dậy bằng một “chiến dịch hành quân” chớp nhoáng. Tuy nhiên, thực tế chiến trường Chechnya đã diễn ra hoàn toàn trái ngược với tính toán của Moscow.
Tháng 12/1994, quân đội Nga tiến vào Grozny, thủ đô của Chechnya. Nhưng thay vì một cuộc tiến quân dễ dàng, họ đã sa lầy vào cuộc chiến tranh đường phố khốc liệt với lực lượng ly khai Chechnya.
Lính Chechnya, với lợi thế địa hình quen thuộc và chiến thuật du kích linh hoạt, đã giáng cho quân đội Nga những đòn đánh bất ngờ và đầy tổn thất. Họ sử dụng thành thạo các loại vũ khí chống tăng vác vai như RPG-7, tổ chức các cuộc phục kích chớp nhoáng nhắm vào các đoàn xe tăng, xe bọc thép của Nga.
Trong khi đó, quân đội Nga, vốn quen với lối đánh quy ước, tỏ ra lúng túng và thiếu hiệu quả trước chiến thuật du kích của đối phương. Việc sử dụng ồ ạt pháo binh và không quân để tấn công Grozny đã gây ra thương vong lớn cho dân thường, khiến dư luận quốc tế phẫn nộ và tạo cớ cho phe ly khai Chechnya kêu gọi sự ủng hộ.
Thất Bại Đau Đớn và Bài Học Xương Máu
Trận Grozny (1994-1995) đã trở thành nỗi ám ảnh của quân đội Nga. Hàng nghìn binh sĩ Nga đã bỏ mạng trong các cuộc giao tranh đẫm máu tại thành phố đổ nát này. Theo nhiều nguồn tin, số binh sĩ Nga thiệt mạng trong trận Grozny còn cao hơn cả con số chính thức được công bố.
Thất bại tại Grozny đã phơi bày nhiều yếu kém của quân đội Nga sau khi Liên Xô sụp đổ:
- Tinh thần chiến đấu suy giảm: Nhiều binh sĩ Nga không hiểu lý do họ phải chiến đấu tại Chechnya, dẫn đến tinh thần chiến đấu thấp, thậm chí là đào ngũ.
- Hậu cần yếu kém: Hệ thống hậu cần của quân đội Nga hoạt động kém hiệu quả, khiến binh lính thiếu thốn nhu yếu phẩm và trang bị chiến đấu.
- Chiến thuật lạc hậu: Quân đội Nga vẫn áp dụng lối đánh quy ước, thiếu linh hoạt trong việc đối phó với chiến tranh du kích.
- Sai lầm trong đánh giá đối phương: Giới lãnh đạo Nga đã đánh giá thấp sức mạnh và quyết tâm chiến đấu của lực lượng ly khai Chechnya.
Kết Thúc Bất Định và Những Vết Thương Lòng
Mặc dù cuối cùng Nga cũng giành được chiến thắng quân sự và buộc Chechnya phải ký kết hiệp ước hòa bình, nhưng cái giá phải trả là quá đắt.
Ước tính, hơn 5.000 binh sĩ Nga đã thiệt mạng và hàng chục nghìn người khác bị thương trong cuộc chiến tranh Chechnya lần thứ nhất. Hàng chục nghìn dân thường Chechnya cũng thiệt mạng trong các cuộc giao tranh ác liệt.
Chiến tranh Chechnya lần thứ nhất là một vết thương lòng khó lành đối với nước Nga. Nó cho thấy những hạn chế của quân đội Nga sau khi Liên Xô tan rã và để lại những bài học đắt giá về chiến tranh hiện đại, nơi chiến thắng quân sự không đồng nghĩa với chiến thắng tuyệt đối.
Cuộc chiến này cũng đặt ra nhiều câu hỏi về bản chất của chủ nghĩa dân tộc, vai trò của cường quốc trong thế giới hậu Chiến tranh Lạnh và những hậu quả tàn khốc của xung đột vũ trang.
