Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang dần chuyển mình mạnh mẽ, những vấn đề liên quan đến đồng tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC) đang nhận được sự quan tâm đặc biệt. Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ từng nhận định rằng: “CBDC có thể thay đổi cơ bản cấu trúc của hệ thống tài chính Hoa Kỳ, thay đổi vai trò và trách nhiệm của khu vực tư nhân và ngân hàng trung ương”. Vậy nếu mỗi quốc gia đều sở hữu CBDC riêng thì điều gì sẽ xảy ra?
Tình hình phát triển CBDC hiện nay
Theo báo cáo từ Atlantic Council, hiện nay đã có hơn 119 quốc gia, chiếm tới 95% GDP toàn cầu, đang nghiên cứu và phát triển CBDC. Trong số đó, khoảng 60 quốc gia đang ở giai đoạn phát triển, thử nghiệm hoặc triển khai nấng cao. Một số quốc gia tiêu biểu đã ra mắt CBDC bao gồm Bahamas với đồng Sand Dollar, Nigeria và các nước trong Liên minh tiền tệ Đông Caribbean.
Trung Quốc, một trong những quốc gia đi đầu trong việc phát triển CBDC, đã đưa vào thử nghiệm đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số (e-CNY) với hơn 260 triệu người sử dụng, giao dịch hàng tỷ Nhân dân tệ thông qua ứng dụng WeChat. Không chỉ có vậy, Pháp, Thụy Sĩ và Singapore cũng cùng nhau tiến hành thử nghiệm CBDC thông qua một dự án mang tên Project Mariana, nhằm khám phá cách thức tổ chức tài chính thực hiện giao dịch ngoại hối.
Các quốc gia khác như Thụy Điển, còn đang phát triển những bằng chứng về khái niệm CBDC để nghiên cứu và điều chỉnh chính sách phù hợp nhất.
Tại sao cần phát triển CBDC?
Việc mỗi quốc gia sở hữu CBDC có thể mang lại một số lợi ích và thay đổi lớn đến nền tài chính toàn cầu. Một số lợi ích quan trọng có thể kể đến như:
Ưu điểm của CBDC
Tăng cường sự cạnh tranh và đổi mới
- Việc phát triển CBDC sẽ thúc đẩy ngân hàng và các tổ chức tài chính đổi mới trong việc cung cấp các dịch vụ và sản phẩm. Điều này tạo cơ hội cho người tiêu dùng có thêm nhiều lựa chọn và trải nghiệm tốt hơn.
Hạ thấp rào cản tham gia tài chính
- CBDC cho phép những người không có tài khoản ngân hàng có thể tiếp cận hệ thống tài chính dễ dàng hơn, thông qua các thiết bị điện thoại thông minh. Điều này có thể giúp giảm thiểu tình trạng không có ngân hàng (unbanked) trên toàn cầu.
Tốt cho môi trường
- Bằng cách giảm dần nhu cầu về tiền mặt, CBDC giúp tiết kiệm tài nguyên cho việc sản xuất và vận chuyển tiền. Thế nhưng, các nhà phát triển cũng nên xem xét các yêu cầu về năng lượng cho các giao dịch kỹ thuật số để đảm bảo sự bền vững.
Tăng cường khả năng giám sát
- Các ngân hàng có thể dễ dàng giám sát và điều chỉnh chính sách tài chính, giúp ích cho việc thu thuế và đảm bảo tính minh bạch của hệ thống. Tuy nhiên, điểm cần lưu ý là điều này có thể xâm phạm đến quyền riêng tư của người dân.
Giảm chi phí
- CBDC cho phép thực hiện thanh toán xuyên biên giới một cách nhanh chóng, tiết kiệm và hiệu quả mà không cần phụ thuộc vào các bên trung gian.
Nhược điểm và thách thức
Mặc dù CBDC mang lại nhiều lợi ích, nhưng nó cũng gặp phải không ít thách thức mà các quốc gia cần phải đối mặt:
Tập trung hóa quyền lực
- Mặc dù CBDC được xây dựng trên nền tảng công nghệ blockchain, nhưng việc quản lý và kiểm soát bởi ngân hàng trung ương có thể khiến cho tính phi tập trung, tự do của blockchain bị xâm phạm.
Quyền riêng tư
- Với CBDC, tất cả giao dịch đều được giám sát, điều này gây ra những lo ngại về quyền riêng tư của người dùng. Họ có thể không còn được tự do chọn lựa ngân hàng mà mình yêu thích.
Vũ khí bảo mật
- Nếu ngân hàng trung ương bị tấn công, toàn bộ hệ thống tài chính có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Đây là một mối đe dọa lớn mà các chính phủ cần phải nghĩ tới.
Tăng tỉ lệ thất nghiệp trong ngành ngân hàng
- Sự gia tăng của CBDC và giảm nhu cầu sử dụng ngân hàng truyền thống có thể dẫn đến tình trạng mất việc làm trong ngành tài chính.
Giảm ổn định tài chính
- Khi CBDC trở thành lựa chọn thanh toán chính, nhu cầu về tiền mặt sẽ giảm, dẫn đến sự giảm sút trong khoản tiền gửi tại ngân hàng, điều này có thể ảnh hưởng đến sự ổn định của hệ thống ngân hàng.
Tương lai của CBDC – Chờ đợi những điều gì?
Thế giới vẫn đang ở giai đoạn đầu trong việc thử nghiệm và áp dụng CBDC. Nếu được thiết kế đúng cách, CBDC có thể mang lại tính khả dụng cao hơn, an toàn hơn và chi phí thấp hơn so với các loại tiền kỹ thuật số không được hỗ trợ. So với những stablecoin không được quản lý, CBDC có thể mang đến sự ổn định trong quá trình giao dịch.
Tuy sở hữu nhiều ưu điểm nổi bật, nhưng các quốc gia cần thận trọng trong việc giải quyết những thách thức liên quan đến quyền riêng tư, an ninh mạng trước khi thực sự áp dụng CBDC một cách rộng rãi. Chúng ta cần phải theo dõi sát sao những thay đổi trong chính phủ và thị trường tài chính để dự đoán được những ảnh hưởng sâu rộng mà CBDC đem lại trong tương lai gần.
Kết luận
Rõ ràng, nếu mỗi quốc gia đều sở hữu CBDC riêng, sẽ hình thành nên một bức tranh tài chính toàn cầu hoàn toàn mới. Không chỉ tạo ra những cơ hội mới cho chính phủ và người dân, mà còn tạo ra những thách thức mà chúng ta cần giải quyết trong cách thức giao dịch và sử dụng tiền tệ. Việc hiểu rõ về những tác động này sẽ giúp chúng ta chuẩn bị tốt hơn cho một tương lai tài chính đầy biến động. Hãy cùng nhau theo dõi sự phát triển của CBDC nhé!
