Trong bối cảnh công nghệ blockchain đang không ngừng phát triển, câu hỏi đặt ra là: “Có nên đưa tài sản vào các hệ thống điện toán hay nên đưa các hệ thống điện toán đến với tài sản?” Câu trả lời cho câu hỏi này chính là nền tảng cho hai thành phần đa chuỗi hiện tại trong lĩnh vực tiền điện tử: cầu nối (bridges) và giao tiếp đa chuỗi (cross-chain messaging). Từ trước đến nay, các nỗ lực tiền điện tử đa chuỗi chủ yếu tập trung vào việc gửi một cấu trúc thông điệp cụ thể: các token. Tuy nhiên, với những phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực này, giao tiếp đa chuỗi có tiềm năng dài hạn để cho phép các chuỗi trao đổi bất kỳ loại dữ liệu nào. Để cung cấp cho độc giả cái nhìn toàn diện về chủ đề này, Unilever.edu.vn đã có cuộc trò chuyện với Jason Ma, Giám đốc Phát triển Kinh doanh của Axelar – một giao thức giao tiếp đa chuỗi hàng đầu trong ngành.
Ngôn ngữ chung của thế giới blockchain
Chào Jason, bạn có thể giải thích tại sao các giao thức giao tiếp đa chuỗi đang bắt đầu thu hút sự chú ý không?
Sự khác biệt giữa cầu nối và giao tiếp đa chuỗi
Jason: “Đầu tiên, tôi muốn làm rõ sự khác biệt giữa giao tiếp đa chuỗi và cầu nối, bởi vì nhiều người nhầm lẫn rằng mọi thứ liên quan đến giao tiếp đa chuỗi đều là cầu nối. Thực tế, cầu nối chỉ liên quan đến việc chuyển giao tài sản từ chuỗi này sang chuỗi khác. Thông thường, quá trình này bao gồm việc khóa một tài sản trên chuỗi nguồn và tạo ra một phiên bản đã đóng gói (wrapped version) của tài sản đó trên chuỗi đích.
Trong khi đó, giao tiếp đa chuỗi là thế hệ tiếp theo của khả năng tương tác. Giao tiếp đa chuỗi cho phép bạn truyền tải bất cứ dữ liệu nào giữa các chuỗi chỉ với một cú nhấp chuột. Điều này có nghĩa là bạn có thể xây dựng những dự án đa chuỗi đó ngay từ đầu, từ việc hoán đổi (swap) cho đến cho vay đa chuỗi, thị trường và tổng hợp lợi nhuận. Về cơ bản, mọi thứ bạn có trên một blockchain đơn lẻ đều có thể được tạo ra dưới dạng phiên bản đa chuỗi, và hơn thế nữa.”
Thách thức từ góc nhìn người dùng
Rất thú vị. Như một nhà phát triển trong một hệ sinh thái mà mở rộng quy mô là ưu tiên hàng đầu, chúng ta cần nhiều chuỗi hơn. Tuy nhiên, từ góc độ của người dùng, có vẻ như không thể tương tác với tất cả những chuỗi này. Vậy giao tiếp đa chuỗi giúp giải quyết vấn đề này như thế nào?
Jason: “Hầu hết người dùng không thực sự quan tâm đến việc ứng dụng chạy trên blockchain nào. Tuy nhiên, thực tế là mọi người đều rất chú trọng đến chuỗi xuất phát từ việc thiếu khả năng tương tác. Nếu bạn nghĩ về Internet ngày nay, khi bạn vào một trang web, bạn có thực sự quan tâm đến việc nó đang được định tuyến qua máy chủ nào không? Bạn chỉ muốn có một mối quan hệ trực tiếp hơn với trang web hoặc ứng dụng, đúng không? Và bạn chỉ muốn thực hiện những gì bạn mong muốn. Chúng tôi thực sự nghĩ rằng blockchain cũng tương tự như vậy. Khi bạn có giao tiếp đa chuỗi và có thể xây dựng các ứng dụng chỉ với một cú nhấp chuột, mọi người sẽ trở nên không bị ràng buộc bởi chuỗi nữa.”
Giá trị của việc hợp nhất thanh khoản
Một đề xuất quan trọng và có giá trị khác chính là việc hợp nhất thanh khoản. Khi nghĩ về một năm trước, có khoảng 10 blockchain chính, nhưng chỉ sau 12 tháng, chúng ta đã thấy ngày càng nhiều thay đổi, cho dù đó là Layer 1, Layer 2 hay sidechains. Và tất cả những cái này đều có những điểm mạnh và điểm yếu riêng. Tôi nghĩ rằng hầu hết mọi người đều sẽ đồng ý rằng chắc chắn là sẽ có nhiều chuỗi hơn và sự đa dạng sẽ tiếp tục phát triển, nhưng sẽ có ít thanh khoản hơn và nhiều sự phân mảnh hơn.
Tuy nhiên, với giao tiếp đa chuỗi, bạn có thể phối hợp với các pool thanh khoản hiện có trên các giao thức khác nhau ở các chuỗi khác nhau, điều này thực sự tạo ra hiệu quả hơn so với những gì bạn sẽ có.
coin98
Động lực ra đời của Axelar
Liệu đây có phải là động lực thúc đẩy sự ra đời của Axelar?
Jason: “Đội ngũ sáng lập của Algorand bao gồm hai người sáng lập của chúng tôi, Sergey và Yorgos. Lúc đó, chỉ có một số blockchain nổi bật như Ethereum, Ripple và một số khác; nhiệm vụ của Algorand là tạo ra một blockchain hiệu quả hơn. Nhiều giáo sư và sinh viên từ MIT đã tham gia vào nhóm dự án. Tuy nhiên, khi Sergey và Yorgos phát triển Algorand, họ nhanh chóng nhận thấy một xu hướng: ngày càng nhiều tổ chức đang cố gắng tạo ra nhiều blockchain hiệu quả khác nhau. Vấn đề thực sự là làm thế nào để các blockchain này có thể giao tiếp và tương tác với nhau? Đó chính là lý do rằng Axelar ra đời.”
Kiến trúc của Axelar
Sự khác biệt lớn nhất giữa Axelar và các giải pháp khác như Wormhole hoặc LayerZero là kiến trúc của giao thức rất phân quyền. Triết lý của chúng tôi là xây dựng một cơ sở hạ tầng phân quyền và không cần quyền hạn, vì nếu chúng ta có một hệ sinh thái blockchain phát triển nhưng kiến trúc đa chuỗi lại tập trung thì điều đó đi ngược lại với bản chất của tiền điện tử và Web 3.
Tại sao Axelar chọn mô hình bảo mật này?
Jason: “Axelar bản thân là một blockchain PoS được xây dựng bằng Cosmos SDK, vì vậy nó rất giống với các chuỗi ứng dụng Cosmos khác, nhưng mô hình bảo mật mà Axelar sử dụng là bảo mật Proof-of-Stake. Lý do chúng tôi xây dựng như vậy là bởi vì các blockchain Proof-of-Stake đã tồn tại một thời gian dài và các giả định về bảo mật của chúng đã được tài liệu hóa và nghiên cứu kỹ lưỡng. Chúng đã trải qua nhiều thử thách. Điều này trái ngược với nhiều giải pháp giao tiếp đa chuỗi khác, nơi họ được xây dựng trên các multisig tập trung hoặc sử dụng một tập hợp các validator có quyền.
Hơn nữa, tôi muốn đề cập đến IBC. Rất nhiều người nghĩ rằng Axelar là đối thủ cạnh tranh với IBC, nhưng vị trí của chúng tôi là Axelar thực sự complement IBC, bởi vì Axelar được xây dựng bằng Cosmos, và chúng tôi thực sự có khả năng kết nối với các chuỗi Cosmos khác thông qua IBC hiện nay. Vấn đề với IBC là, tiếc là nó không tương thích với EVM và một số blockchain khác. Chúng tôi thực sự xem Axelar là một phần mở rộng của IBC, nơi chúng tôi có khả năng giao tiếp giữa các chuỗi EVM với các chuỗi IBC cũng như các chuỗi dựa trên Move và Rust.”
Đánh giá về các đối thủ của Axelar
Jason: “Từ góc nhìn của chúng tôi, giao tiếp đa chuỗi sẽ phát triển rất nhanh. Thị trường tổng thể sẽ tăng trưởng mạnh mẽ, vì vậy chắc chắn không phải là một cuộc cạnh tranh một mất một còn. Sẽ có rất nhiều người chơi giao tiếp đa chuỗi và tất cả chúng ta có thể phát triển cùng nhau. Bởi vì điều này là một phần thiết yếu của hệ sinh thái Web3. Chúng tôi khuyến khích mọi người cố gắng xây dựng cơ sở hạ tầng đa chuỗi phân quyền vì những rủi ro về bảo mật mà kiến trúc tập trung gây ra, có thể làm tổn hại toàn bộ ngành.”
coin98
Giao tiếp đa chuỗi giúp thế nào trong vấn đề bảo mật?
Jason: “Giống như tôi đã nói, các cầu nối truyền thống thường khóa tài sản trên chuỗi nguồn và sau đó tạo ra một phiên bản đã đóng gói. Một cuộc tấn công xảy ra khi ai đó khai thác một smart contract và có thể lấy đi tài sản gốc trên chuỗi nguồn, và sau đó tài sản đã đóng gói sẽ mất giá trị. Với giao tiếp đa chuỗi, bạn có thể xây dựng các giao thức mà không cần di chuyển tài sản, chỉ cần gửi một thông điệp. Điều này làm cho mọi thứ an toàn hơn rất nhiều.”
Chẳng hạn, hãy xem Squid Router, một bộ định tuyến thanh khoản đa chuỗi được xây dựng trên Axelar. Squid hoạt động khác biệt với các cầu nối truyền thống: nó cho phép bạn hoán đổi bất kỳ tài sản gốc nào trên bất kỳ chuỗi nào bằng cách phối hợp thanh khoản trên DEX. Chẳng hạn, nếu bạn muốn chuyển từ MATIC trên Polygon sang AVAX trên Avalanche, Squid sẽ cho phép điều này xảy ra chỉ với một cú nhấp chuột: MATIC được hoán đổi thành USDC thông qua một DEX trên phía Polygon. USDC sau đó được hoán đổi thành axlUSDC trên một bể ổn định. Tiếp theo, axlUSDC được cầu nối qua Avalanche, nơi nó được hoán đổi trở lại thành USDC và được chuyển đến một DEX để hoán đổi thành AVAX.
Tất cả những điều này xảy ra với một cú nhấp chuột từ phía người dùng. Và ở phía sau, quy trình này mất từ một đến vài phút tùy thuộc vào tốc độ finality của chuỗi nguồn. Nhưng điều quan trọng nhất ở đây là không có tài sản nào thực sự liên quan.
Những lợi thế của giao tiếp đa chuỗi so với cầu nối
So với cầu nối, giao tiếp đa chuỗi có nhiều lợi thế tuyệt vời. Bạn có nghĩ rằng cầu nối sẽ hoàn toàn bị thay thế? Hay chúng sẽ được xây dựng dựa trên một giao thức giao tiếp đa chuỗi như Squid Router?
Jason: “Tôi nghĩ rằng trong tương lai, các cầu nối truyền thống với các tài sản đã đóng gói sẽ đóng vai trò ít hơn, do không hiệu quả như những gì chúng tôi có thể đạt được với giao tiếp đa chuỗi. Tuy nhiên, vẫn có một mục đích cho chúng. Có những hệ sinh thái mới mà không có tài sản gốc, vì vậy phải có một cầu nối token truyền thống nơi ai đó có thể có các tài sản đã đóng gói và giữ chúng trong những hệ sinh thái đó. Nếu không, những hệ sinh thái blockchain mới nổi này sẽ không có bất kỳ tài sản nào.”
Tương lai thuộc về đa chuỗi hay giao tiếp đa chuỗi?
Cuối cùng, chúng ta hãy nói về Axelar, dự án đã ra mắt khoảng một năm nhưng đã đạt được một số kết quả ấn tượng. Bạn có thể giải thích lý do cho điều này không?
Jason: “Chúng tôi đo lường thành công của mình theo ba cách khác nhau. Đầu tiên, khi nhìn vào các nhà cung cấp đa chuỗi, hầu hết mọi người đều nhìn vào khối lượng giao dịch. Hiện tại, Axelar đã xử lý trên 1.85 tỷ USD khối lượng giao dịch, đây là một trong những khối lượng cao nhất của bất kỳ cầu nối tài sản truyền thống nào. Vào tháng 5 năm ngoái, khi các nhà cung cấp đa chuỗi trên Cosmos thực hiện một cuộc bỏ phiếu cộng đồng, Axelar đã được chọn vì kiến trúc phân quyền của chúng tôi.”
Một chỉ số chính thứ hai mà chúng tôi nhìn vào, điều mà không được đánh giá đúng mức, là số lượng dự án được xây dựng trên Axelar thông qua Giao thức Gửi Tin Nhắn (Message Passing). Điều này chỉ mới được triển khai khoảng quý 3 năm ngoái và kể từ đó, chúng tôi đã có từ 200-300 dự án được xây dựng trên Axelar với đủ loại ứng dụng. Khi tôi nói rằng chỉ số này chưa được đánh giá đúng mức, đó là vì việc xây dựng các dự án đa chuỗi bản địa là một khái niệm còn mới, và nhiều trong số đó đã bận rộn xây dựng خلال vài quý qua. Một số trong số chúng cuối cùng đã hit Mainnet và người dùng bây giờ có thể thực sự trải nghiệm các dự án đa chuỗi bản địa này.”
Tóm lại, mọi thứ thực sự đến từ giá trị độc đáo mà Axelar cung cấp: Chúng tôi là phân quyền. Kiến trúc của chúng tôi rất độc đáo vì tất cả các blockchain được xây dựng trên Axelar kết nối với nhau thay vì kết nối từng cặp một. Và cuối cùng, với việc ra mắt Axelar Virtual Machine gần đây, bây giờ mạng lưới này hoàn toàn có thể lập trình, và người dùng có thể xây dựng và triển khai các dự án đa chuỗi ngay trên chuỗi Axelar.”
Các biện pháp bảo vệ trong giao thức giao tiếp đa chuỗi của Axelar
Giao tiếp đa chuỗi có dễ bị tấn công không? Cụ thể, Axelar đang áp dụng những biện pháp nào để ngăn chặn những kẻ xấu gửi các thông điệp giả mạo?
Jason: “Để có thể tấn công Axelar với một thông điệp giả mạo, một hacker phải kiểm soát 60% quyền biểu quyết của các validator để thông qua một thông điệp giả. Chính vì vậy, chúng tôi đã đặt ra nhiều biện pháp an toàn khác nhau như giới hạn tỷ lệ, giống như một ‘circuit breaker’ trong các dịch vụ tài chính truyền thống. Giới hạn này được thiết lập ở mức 5 triệu USDC mỗi ngày trên hợp đồng gateway của chúng tôi. Vì vậy, nếu chúng tôi bị hack vì một lỗ hổng trong mạng, đây là số tiền tối đa mà có thể bị di chuyển trong một ngày.”
Chúng tôi cũng đã triển khai một quá trình quay vòng khóa của các validator, nơi chúng tôi thường xuyên thay đổi khóa của các validator để ngăn chặn ai đó tấn công vào mạng và tăng cường phân quyền cho mạng bằng cách thêm nhiều validator hơn.
Hơn nữa, Axelar đang làm việc về bảo mật liên chuỗi, với ý tưởng rằng trong Cosmos, bạn có thể mượn các validator từ các chuỗi khác để cải thiện bảo mật của một chuỗi đơn. Do đó, thay vì chỉ dựa vào TVL của chuỗi của riêng bạn, khi bạn mượn các validator từ các chuỗi khác, tổng giá trị TVL của nhiều chuỗi có thể được sử dụng để tăng cường tính bảo mật kinh tế của chuỗi của bạn.
Kết luận: Tương lai của blockchain
Tất cả những lý do trên làm tôi tự tin rằng Axelar là lựa chọn thiết kế an toàn nhất và chú ý nhất trong việc triển khai các biện pháp bảo mật, bên cạnh các quy trình kiểm toán và chương trình thưởng cho lỗi.
Vitalik Buterin đã nói rằng ông tin vào một tương lai đa chuỗi hơn là một tương lai giao tiếp đa chuỗi. Là một nhà phát triển một giao thức đa chuỗi, có vẻ như bạn có quan điểm khác?
Jason: “Bạn cho tôi một câu hỏi khó, mà tôi phải đưa ra quan điểm khác biệt. Nhưng tôi phải nói rằng Vitalik đã nói như vậy vào hơn một năm trước, khi mà we không posess công nghệ giao tiếp đa chuỗi như hiện tại. Chính vì vậy, tôi nghĩ rằng ông ấy đã đề cập đến một ngữ cảnh và thời điểm rất khác.”
Về hướng phát triển trong tương lai
Nhìn vào nơi mà chúng ta đang ở ngày hôm nay, có vẻ như không phải là thế giới tập trung vào Layer2, phải không? Chúng ta có những hệ sinh thái mới nổi như Cosmos, tập trung vào các appchains, chúng ta có nhiều hệ sinh thái sidechain như Avalanche Subnet, Polygon Supernet. Chúng ta thậm chí có hệ sinh thái Layer2 như Optimism với Superchain như Base, mà tôi nghĩ là rất gần với appchains trong Cosmos và những hệ sinh thái khác.
Vì vậy, tôi cho rằng việc mở rộng theo chiều ngang và ngày càng nhiều appchain là điều không thể tránh khỏi. Vì vậy, việc nói rằng thế giới sẽ là đa chuỗi và những chuỗi này không tương tác đầy đủ với nhau là một điều rất khó xảy ra. Kết quả là, tôi nghĩ rằng một tương lai giao tiếp đa chuỗi là điều không thể tránh khỏi.
