Trong thời đại công nghệ blockchain đang phát triển mạnh mẽ, việc mở rộng quy mô (scalability) là một trong những thách thức lớn nhất mà các hệ thống phải đối mặt, đặc biệt là Ethereum. Với nhu cầu giao dịch ngày càng tăng và sự phổ biến của các ứng dụng phi tập trung (dApps), các giải pháp mở rộng off-chain như Optimistic Rollup đã xuất hiện như những người cứu tinh, đem lại khả năng thực thi giao dịch hiệu quả hơn. Hãy cùng Unilever.edu.vn khám phá cách hoạt động của Optimistic Rollup và những điều thú vị xung quanh nó.
Tổng quan về Optimistic Rollup
Optimistic Rollup là một giải pháp mở rộng off-chain cho Ethereum và nhiều Layer 1 khác, cho phép thực thi giao dịch bên ngoài nền tảng chính (base layer) đồng thời lưu trữ dữ liệu một cách có tổ chức và hiệu quả. Thay vì yêu cầu mỗi giao dịch phải được xác thực trực tiếp trên blockchain, Optimistic Rollup cho phép thực hiện các giao dịch off-chain, sau đó nén lại và gửi dữ liệu này về blockchain để kiểm tra tính toàn vẹn.
Với khả năng xử lý này, Optimistic Rollup không chỉ tăng cường thông lượng của Layer 1 mà còn giảm áp lực cho mạng lưới. Các giải pháp mở rộng off-chain thường phát triển nhanh chóng nhờ vào mã nguồn mở và tính không cần sự cho phép, cho phép nhiều nhà phát triển tham gia.
Cách hoạt động của Optimistic Rollup Protocol: Optimism & Arbitrum
Hai trong số những nền tảng nổi bật trong lĩnh vực Optimistic Rollup là Optimism và Arbitrum. Dưới đây là cách thức hoạt động của chúng:
Di chuyển tính toán off-chain: Optimistic Rollup chuyển giao việc tính toán và lưu trữ trạng thái (execution) ra ngoài blockchain. Điều này có nghĩa là các giao dịch sẽ được xử lý ngoại tuyến, giảm tải cho Ethereum.
Sản xuất lô giao dịch: Cả Optimism và Arbitrum đều tổng hợp và gửi một lô giao dịch lên Ethereum, bao gồm merkle root trước và sau khi xử lý. Điều này cho phép hệ thống đạt được sự đồng thuận và xác minh dữ liệu.
Xác minh tính chính xác: Khi một bên phát hiện gian lận, họ có thể gửi một fraud proof lên mạng. Nếu thông tin này chính xác, giao dịch sẽ được xử lý lại.
Nén dữ liệu: Thay vì gửi từng giao dịch, Optimism và Arbitrum nén các giao dịch lại thành một file, giúp tiết kiệm băng thông và tăng tốc độ xử lý. Kết quả là, Optimistic Rollup có thể đạt hiệu quả nén dữ liệu lên đến 10 lần.
Giải quyết tranh chấp trong Optimistic Rollup
Khi nói đến giải quyết tranh chấp, cả Arbitrum và Optimism có những cách tiếp cận khác nhau:
Arbitrum: Sử dụng phương pháp nhiều vòng quay (multi-round rollup), chia nhỏ tranh chấp và giải quyết từng phần một cách tuần tự trên chuỗi (on-chain).
Optimism: Đang trong quá trình phát triển việc giải quyết tranh chấp thông qua việc thực thi lại giao dịch, điều này sẽ xuất hiện trong bản nâng cấp sắp tới.
Sequencer trong Optimistic Rollup
Sequencer đóng vai trò quan trọng trong cách Optimism và Arbitrum hoạt động. Đây là những thực thể có quyền điều phối thứ tự giao dịch và thực thi chúng trong mạng. Hiện tại, cả hai nền tảng này đều chịu sự vận hành của tổ chức phát triển của chúng.
Trở thành một sequencer cung cấp quyền lực lớn trong hệ thống, tuy nhiên, điều này cũng tiềm ẩn rủi ro nếu không có sự phân cấp.
Cơ cấu phí của Optimism & Arbitrum
Khi sử dụng các nền tảng Optimistic Rollup, người dùng phải trả một số loại phí:
Phí thực thi L2: Đây là phí mà người dùng trả cho nỗ lực tính toán và lưu trữ trên mạng. Mặc dù phí gas trên Arbitrum và Optimism thấp hơn rất nhiều so với Ethereum, nhưng khi có nhiều giao dịch, phí này có thể gia tăng.
Phí giải quyết (Settlement Fees): Đây là khoản phí được tính cho việc tổng hợp và gửi lô giao dịch lên Ethereum. Điều này có nghĩa là phí mỗi giao dịch càng thấp khi có nhiều giao dịch trong cùng một lô.
Phí dữ liệu (Data Fees): Dữ liệu giao dịch từ Arbitrum và Optimism sẽ được gửi đến Ethereum dạng nén, và phí này tăng lên theo số lượng giao dịch.
Giá trị kinh tế của Arbitrum & Optimism
Trong bối cảnh hiện tại, cả Arbitrum và Optimism đang khám phá các mô hình kinh tế khác nhau:
Optimism: Dự đoán rằng thu nhập của họ sẽ đến từ phí giao dịch của người dùng và từ các đấu giá MEV trong tương lai. Tuy nhiên, trong thời điểm hiện tại, phí thực thi gần như bằng không.
Arbitrum: Nhắm đến việc hạn chế tác động của MEV và chủ yếu dựa vào phí giao dịch thu được từ người dùng.
Mô hình token của Optimistic Rollup
Mỗi nền tảng sẽ có những cơ chế độc đáo về token quản trị. Optimism quản lý quỹ DAO thông qua OP token, trong khi Arbitrum cũng có những yêu cầu riêng để trở thành sequencer.
Điều này tạo ra một hệ sinh thái động, nơi người dùng có thể tích cực tham gia vào việc quản lý và phát triển nền tảng, đồng thời tạo ra giá trị kinh tế cho chính họ.
Kết luận
Optimistic Rollup đang dẫn đầu trong số các giải pháp mở rộng off-chain và đã chứng minh được hiệu quả trong việc giải quyết vấn đề tắc nghẽn của Ethereum. Tuy nhiên, cả Arbitrum và Optimism đều còn đang trong giai đoạn phát triển và cần nhiều nghiên cứu để có thể thích ứng tốt hơn với nhu cầu của người dùng trong tương lai. Hãy cùng Unilever.edu.vn theo dõi những thay đổi thú vị sắp tới trong lĩnh vực này!
