Ngày trước Lễ Tạ Ơn năm 1971, một người đàn ông trông khoảng 40 tuổi đã trở nên nổi tiếng với việc chiếm đoạt một chuyến bay thương mại rời khỏi Portland, Oregon. Ông ta lấy tên giả là Dan Cooper và trong chuyến bay, đã thông báo với tiếp viên hàng không về một quả bom trong cặp của mình. Ông đã yêu cầu bốn chiếc dù và 200.000 đô la tiền mặt (tương đương khoảng 1,2 triệu đô la vào đầu thế kỷ 21). Sau đó, ông đã nhảy ra khỏi máy bay với số tiền chuộc trong tay. Không ai còn nghe thấy về ông ta nữa. Gần 40 năm sau, vào năm 2009, một nhân vật tự xưng là một người đàn ông Nhật Bản 36 tuổi đã xuất hiện trên bầu trời tài chính. Nhưng thay vì ăn cắp tiền, người này đã “để lại” 21 triệu Bitcoin, rồi biến mất vào không gian mạng. Hơn một thập kỷ trôi qua, nhưng danh tính của ông vẫn là một bí ẩn. Nhân vật đó chính là Satoshi Nakamoto.
Ai là Satoshi Nakamoto?
Satoshi Nakamoto là tên mà một cá nhân hoặc nhóm người sử dụng để phát triển Bitcoin và triển khai cơ sở dữ liệu blockchain đầu tiên. Nakamoto đã tích cực tham gia vào việc phát triển Bitcoin cho đến tháng 12 năm 2010. Mặc dù Nakamoto có một cái tên Nhật Bản và cũng tự nhận mình là người Nhật, nhưng phần lớn các giả thuyết về danh tính của ông đều liên quan đến các chuyên gia phần mềm hoặc mật mã ở Hoa Kỳ hoặc châu Âu.
Người sáng tạo ra tiền
Để kiếm tiền, hầu hết chúng ta phải làm việc chăm chỉ, một số người liều lĩnh hơn thì làm giả hoặc ăn cắp tiền, nhưng Satoshi Nakamoto đã làm theo cách riêng của mình: bằng cách phát minh ra tiền. Vào buổi tối ngày 3 tháng 1 năm 2009, ông đã nhấn một nút trên bàn phím và tạo ra một loại tiền tệ mới gọi là Bitcoin. Không có giấy, đồng xu hay bạc—chỉ có ba mươi một ngàn dòng mã và một thông báo trên Internet. Phát minh của Nakamoto được gọi là “vàng kĩ thuật số” vì chỉ có 21 triệu Bitcoin. Các thợ mỏ khai thác Bitcoin bằng cách sử dụng máy tính để giải quyết các bài toán toán học phức tạp. Máy tính nhanh nhất sẽ kiếm được nhiều tiền nhất. Ban đầu, giá trị của một Bitcoin chưa đến 0,01 đô la. Nhưng các thương nhân dần bắt đầu chấp nhận nó, và đến cuối năm 2010, giá trị của nó bắt đầu tăng nhanh. Giao dịch thực tế đầu tiên diễn ra vào ngày 22 tháng 5 năm 2010, khi một người đàn ông ở Florida đồng ý trao đổi hai chiếc pizza trị giá 25 đô la với 10.000 Bitcoin, khiến ngày 22 tháng 5 trở thành “Ngày Pizza Bitcoin”. Kể từ đó, giá trị của Bitcoin đã tăng trưởng theo cấp số nhân.
satoshi nakamoto timeline
Nếu Nakamoto điều hành thế giới…?
Sự ẩn danh của Nakamoto khiến nhiều người nghi ngờ liệu người sáng lập Bitcoin có phải là đỉnh cao của một trò lừa đảo Ponzi hay không. Nhưng dường như ông có động lực từ chính trị hơn là tội phạm. Không phải ngẫu nhiên mà Bitcoin ra đời ngay sau cuộc khủng hoảng tài chính 2008, khi tính thanh khoản trên các thị trường tài chính toàn cầu bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi sự sụp đổ của thị trường nhà ở. Trong bối cảnh đó, khi ngân hàng “quá lớn để sụp đổ” Lehman Brothers nộp đơn phá sản, Nakamoto đã công bố một bài luận về tiền tệ thông thường.
“Vấn đề gốc rễ với tiền tệ thông thường là toàn bộ niềm tin cần thiết để khiến nó hoạt động,” ông viết. “Ngân hàng trung ương cần được tin tưởng không làm giảm giá trị đồng tiền, nhưng lịch sử của các loại tiền tệ fiat đầy những vi phạm niềm tin đó.”
Nếu Nakamoto điều hành thế giới, ông sẽ sa thải Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, đóng cửa Ngân hàng Trung ương châu Âu và ngừng các giao dịch tiền tệ quốc tế. “Mọi thứ đều dựa trên bằng chứng mã hóa thay vì lòng tin,” Nakamoto viết trong bài luận năm 2009 của mình.
Hơn thế nữa, để ghi nhớ sự tham nhũng của tiền tệ fiat, trong giao dịch đầu tiên được thực hiện trên blockchain Bitcoin, nhà sáng lập bí ẩn đã nhúng một thông điệp đọc: “The Times 03/Jan/2009 Chancellor on brink of second bailout for banks”. Nó đề cập đến một tiêu đề của một bài báo đã xuất hiện ngày hôm đó trên The Times ở Vương quốc Anh đề cập đến một gói cứu trợ thứ hai cho các ngân hàng.
genesis block
Thử thách của một nhân vật nổi tiếng giữa những hacker
Hiện nay, dù không còn xuất hiện, Bitcoin vẫn chứng minh giá trị của nó, nhưng ở giai đoạn đầu, loại tiền tệ này đã trở thành mục tiêu của nhiều “thử nghiệm đáng tin cậy”. Hai năm sau khi ra đời, Bitcoin đã trở thành mục tiêu của Dan Kaminsky, một nhà nghiên cứu an ninh Internet hàng đầu. Kaminsky nổi tiếng trong giới hacker vì đã phát hiện ra lỗi chết người trong năm 2008, cho phép một lập trình viên tài năng chiếm quyền kiểm soát bất kỳ trang web nào hoặc thậm chí tắt Internet. Ông đã cảnh báo Bộ An ninh Nội địa và các giám đốc điều hành tại Microsoft về vấn đề này và làm việc với họ để sửa lỗi.
Kaminsky quyết định điều tra Bitcoin và cảm thấy đó là một mục tiêu dễ dàng. “Khi tôi lần đầu nhìn vào mã, tôi đã chắc chắn rằng tôi sẽ có thể phá vỡ nó,” Kaminsky nói, lưu ý rằng phong cách lập trình rất dày và khó hiểu. “Cách mà toàn bộ nó được định dạng thật điên rồ. Chỉ những lập trình viên cực kỳ cẩn thận và tỉ mỉ mới có thể tránh được những sai sót.”
Trong một tầng hầm không có cửa sổ đầy máy tính ở San Francisco, Kaminsky đi đi lại lại và nói chuyện với chính mình, cố gắng hình dung mạng Bitcoin trong đầu. Ông nhanh chóng xác định chín cách để xâm nhập vào hệ thống và tìm các điểm để thực hiện cuộc tấn công đầu tiên. Nhưng khi tìm thấy đúng điểm, một thông điệp đã chờ đợi: “Cuộc tấn công đã bị loại bỏ”.
satoshi trust voliation
Kaminsky đã khẳng định những kỹ năng mà Nakamoto cần phải có để có thể xây dựng Bitcoin thành công. “Ông ấy là một lập trình viên hàng đầu thế giới, với sự hiểu biết sâu sắc về ngôn ngữ lập trình C++,” ông nói. “Ông ấy hiểu biết về kinh tế, mật mã và mạng ngang hàng. Hoặc có một nhóm người làm việc trên điều này, hoặc người này là một thiên tài.” Kaminsky không phải là người duy nhất có nhận định này. Ngay sau khi tạo ra đồng tiền này, Nakamoto đã đăng tải một tài liệu kỹ thuật dài chín trang mô tả cách Bitcoin sẽ hoạt động. Tài liệu đó bao gồm ba tham chiếu đến công trình của Stuart Haber, một nhà nghiên cứu tại H.P. Labs, Princeton. Haber là giám đốc của Hiệp hội Quốc tế Nghiên cứu Mật mã và biết rõ về Bitcoin. “Bất kỳ ai làm việc này đều có sự hiểu biết sâu sắc về mật mã,” Haber nói. “Họ đã đọc các bài báo học thuật, có một trí thông minh sắc bén, và họ đang kết hợp các khái niệm theo một cách thực sự mới.”
Từ chối danh hiệu “thay đổi cuộc chơi”
Giá trị của Bitcoin đã tăng vọt, nhưng danh tính của người sáng lập vẫn gần như bằng không. Trước sự ra đời của Bitcoin, không có ghi chép nào về một lập trình viên nào mang tên này. Nakamoto đã sử dụng một địa chỉ email và một trang web không thể truy dấu. Trong năm 2009 và 2010, nhân vật bí ẩn này đã công bố hàng trăm bài viết bằng tiếng Anh hoàn hảo, và mặc dù ông đã nói chuyện với các nhà phát triển khác để yêu cầu họ giúp cải thiện mã, nhưng Nakamoto chưa bao giờ tiết lộ bất kỳ thông tin cá nhân nào. Rồi, vào tháng 4 năm 2011, ông đã gửi một ghi chú đến một nhà phát triển nói rằng ông đã “di chuyển đến những công việc khác.” Kể từ đó, ông chưa bao giờ được nghe thấy nữa.
Bitcoin được biết đến như một yếu tố thay đổi cuộc chơi, và người sáng lập của nó chắc chắn được trao danh hiệu đó. Trong kỷ nguyên công nghệ, điều này có nghĩa là tiền, quyền lực và sự chú ý. Là người sáng lập tiền tệ, Nakamoto có lẽ không quan tâm đến việc có thêm tiền, nhưng quyền lực và sự chú ý thì khó mà cưỡng lại. Vậy tại sao Nakamoto lại từ chối đặc quyền đó và giữ một hình ảnh thấp bé? Một số người nghĩ đó là một chiêu trò tiếp thị vì sự huyền bí luôn thu hút sự tò mò. Nhưng đã 13 năm kể từ khi Bitcoin ra đời, nếu người sáng lập sử dụng tính ẩn danh như một trò đùa, thì chiêu trò này đã kéo dài quá lâu. Có lẽ Nakamoto có lý do tốt hơn để ẩn mình: những người thử nghiệm với tiền tệ, từ đó “thiêng liêng hóa” những lãnh địa của các tổ chức, thường kết thúc trong rắc rối.
Năm 1998, một cư dân Hawaii tên Bernard von NotHaus bắt đầu chế tạo ra những đồng tiền bằng bạc và vàng mà ông gọi là Liberty Dollars. Chín năm sau, chính phủ Mỹ đã buộc tội NotHaus với “âm mưu chống lại Hoa Kỳ”. Ông đã bị kết án. “Việc tạo ra các hệ thống đồng tiền hoặc tiền tệ tư nhân để cạnh tranh với đồng tiền và tiền tệ chính thức của Hoa Kỳ là một vi phạm của luật liên bang,” FBI tuyên bố.
Các loại tiền tệ trực tuyến không phải là ngoại lệ. Năm 2007, chính phủ đã đệ đơn kiện đối với e-Gold, một công ty bán tiền tệ số có thể đổi được bằng vàng. Chính phủ lập luận rằng dự án này đã tạo điều kiện cho rửa tiền và khiêu dâm trẻ em vì người dùng không cần cung cấp thông tin nhận dạng chi tiết. Các chủ sở hữu của công ty bị tuyên bố có tội vì điều hành một doanh nghiệp chuyển tiền không có giấy phép và giám đốc điều hành đã bị kết án với mức án quản thúc tại nhà.
Nakamoto dường như đã làm những điều tương tự như các nhà phát triển tiền tệ khác đã gặp rắc rối với chính quyền. Ông đã cạnh tranh với đồng đô la và đảm bảo tính ẩn danh của người dùng, điều này khiến Bitcoin hấp dẫn đối với tội phạm. Vào mùa đông năm 2011, một trang web có tên Silk Road được thành lập, cho phép người dùng mua và bán heroin, LSD và cần sa miễn là họ thanh toán bằng Bitcoin. Tuy nhiên, Lewis Solomon, một giáo sư danh dự tại Trường Luật George Washington, người đã viết về các loại tiền tệ thay thế, cho rằng việc tạo ra Bitcoin có thể là hợp pháp. “Bitcoin nằm trong một khu vực xám, một phần vì chúng ta không biết liệu nó nên được coi là một loại tiền tệ, hàng hóa như vàng, hay thậm chí là một chứng khoán,” ông cho biết. Nhưng các khu vực xám rất nguy hiểm, có thể giải thích tại sao Nakamoto đã xây dựng Bitcoin trong bí mật. Nó cũng có thể giải thích lý do tại sao ông phát triển mã với công nghệ ngang hàng tương tự như điều kiện cho việc trao đổi các bộ phim và âm nhạc bị vi phạm bản quyền: người dùng kết nối với nhau thay vì với một máy chủ trung tâm. Không có công ty nào kiểm soát, không có văn phòng nào để khám phá, và không ai để bắt giữ.
Kết luận
Satoshi Nakamoto, dù vẫn ẩn danh, đã thành công trong việc tạo ra một cuộc cách mạng trong lĩnh vực tài chính với Bitcoin. Với những bí mật chưa được khám phá và khả năng làm rung chuyển nền tảng của các hệ thống tài chính hiện tại, câu chuyện về Nakamoto và Bitcoin vẫn sẽ tiếp tục thu hút sự quan tâm và tranh luận của cả thế giới. Điều gì sẽ xảy ra khi thế giới dần bước chân vào thời đại kỷ nguyên số? Chúng ta cùng chờ xem!
Người sáng lập Bitcoin, dù đã biến mất, vẫn sống mãi qua thành công và tầm ảnh hưởng của phát minh vĩ đại này. Như vậy, Satoshi Nakamoto không chỉ là một tên tuổi đáng nhớ trong lĩnh vực công nghệ, mà còn là biểu tượng cho sự đổi mới và biến chuyển không ngừng trong cách chúng ta hiểu về tiền tệ và giá trị.
