Trong thời đại công nghệ số ngày nay, Blockchain không còn là một khái niệm mới mẻ, nhưng sự phát triển của nó vẫn chưa dừng lại. Một trong những khái niệm quan trọng trong hệ sinh thái Blockchain là Data Availability (DA). Vậy, DA là gì và nó đóng vai trò như thế nào trong Modular Blockchain? Hãy cùng Unilever.edu.vn khám phá những điều thú vị này nhé!
Mở đầu
Khi nhắc đến Blockchain, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến tính bảo mật và khả năng phân quyền. Tuy nhiên, một trong những yếu tố quyết định sự thành công và hiệu quả của Blockchain chính là khả năng truy cập và xác minh dữ liệu. Đây là lúc khái niệm Data Availability (DA) xuất hiện và trở thành một yếu tố quan trọng, đặc biệt trong Modular Blockchain. Vậy, bạn đã bao giờ tự hỏi DA là gì và tại sao nó lại quan trọng đến vậy chưa?
Data Availability (DA) là gì?
Theo tài liệu từ Ethereum, Data Availability (DA, khả dụng của dữ liệu) được định nghĩa là sự bảo đảm rằng các full node có thể truy cập và xác minh toàn bộ các giao dịch liên kết với một block cụ thể. Điều này có nghĩa là, trong một Blockchain, tất cả các giao dịch cần phải có sẵn để các bên tham gia có thể xác nhận tính chính xác và phù hợp của nó.
Trong bối cảnh của Modular Blockchain, DA liên quan đến khả năng truy cập dữ liệu giao dịch trên các hệ thống tính toán off-chain, chẳng hạn như Rollup. Điều này rất quan trọng, vì nó cho phép các bên liên quan có thể xác minh tính đúng đắn của các bản cập nhật trạng thái từ Layer 2 lên Layer 1.
Thực tế là, các hệ thống như Rollup cần phải thường xuyên xuất bản dữ liệu giao dịch lên Layer 1 hoặc các giải pháp lưu trữ off-chain để đảm bảo rằng dữ liệu vẫn có thể được truy cập trong thời gian ngắn, thường là dưới 1 tháng. Chúng ta có thể tưởng tượng điều này giống như việc ghi chép mọi hoạt động của một cuộc họp: nếu không ai ghi chép, mọi thông tin quan trọng có thể bị mất đi.
Các khía cạnh quan trọng của Data Availability (DA)
- Lưu trữ tạm thời: Dữ liệu cần được lưu trữ tạm thời ở một nơi nào đó, cho dù đó là on-chain hay off-chain.
- Cung cấp khả năng truy xuất: Cần có cơ chế đáng tin cậy để người dùng có thể truy xuất dữ liệu khi cần thiết.
- Tính kịp thời: Dữ liệu phải có thể truy cập trong một khoảng thời gian nhất định.
- Các giả định bảo mật bổ sung: Vị trí mà dữ liệu được xuất bản cũng rất quan trọng, vì nó sẽ bổ sung vào các giả định bảo mật của hệ thống Rollup.
Vai trò của Data Availability (DA) trong Modular Blockchain
DA không chỉ đơn thuần là một khái niệm, mà nó đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong Modular Blockchain. DA Layer (hay DA Layer) chịu trách nhiệm lưu trữ dữ liệu tạm thời và cung cấp dữ liệu theo yêu cầu, giúp các bên được ủy quyền có thể truy cập dễ dàng.
Trong trường hợp xảy ra lỗi hoặc gian lận, dữ liệu này có thể được sử dụng để tham chiếu, xử lý và tạo lại trạng thái chính xác tại Layer 2. Điều này cung cấp cho các nhà phát triển và người dùng một lớp bảo vệ bổ sung, giúp họ tự tin hơn khi làm việc trên nền tảng blockchain.
So sánh giữa mô hình Monolithic và Modular
Mặc dù vai trò của DA vẫn giống nhau trong cả hai mô hình Monolithic và Modular, nhưng cách thức hoạt động của chúng sẽ khác nhau. Trong Modular Blockchain, các full node của Layer 1 không tải xuống và thực thi lại các giao dịch off-chain. Thay vào đó, các hệ thống Rollup sẽ sử dụng các hình thức xác minh bổ sung để cho phép Layer 1 xác nhận tính chính xác của các L2 state root cập nhật lên Layer 1.
Các phương pháp xác minh chính:
Fraud proof: Các Rollup sẽ đăng tải dữ liệu giao dịch đã nén lên Layer 1 và đợi một khoảng thời gian (thường là 7 ngày) để cho phép mọi người kiểm tra. Nếu phát hiện vấn đề, người dùng có thể tạo một fraud proof và thách thức quá trình đó. Nếu bằng chứng đúng, Rollup chain sẽ quay trở lại và bỏ qua block không hợp lệ.
Validity proof: Sử dụng thuộc tính của Zero-Knowledge Proof (ZKP) để xác minh tính đúng đắn của quá trình chuyển đổi trạng thái. Trong Validity Rollup, DA vẫn cần thiết để tái tạo trạng thái mạng trong trường hợp có lỗi hoặc gian lận xảy ra.
Các giải pháp DA nổi bật trên thị trường
Hiện nay, có nhiều phương pháp khác nhau nhằm đảm bảo tính khả dụng của dữ liệu (Data Availability), dưới đây là một số giải pháp phổ biến:
1. Ethereum calldata và blob
Calldata là một tính năng trong EVM transaction cho phép người gửi thêm các thông tin bổ sung vào giao dịch. Các dự án có thể đảm bảo tính khả dụng của dữ liệu off-chain bằng cách xuất bản dữ liệu giao dịch dưới dạng calldata. Tùy thuộc vào nơi mà dự án chọn để xuất bản dữ liệu, sự an toàn sẽ được đảm bảo.
Chưa dừng lại ở đó, Ethereum 4844 mainnet dự kiến ra mắt vào Q1/2024, sẽ cung cấp một không gian lưu trữ chuyên dụng cho các Rollup, dưới định dạng blob. Blob-space cung cấp nhiều băng thông lưu trữ và chi phí thấp hơn cho các Rollup.
2. Data Availability Committees (DAC)
DAC là một nhóm node chịu trách nhiệm lưu trữ và cung cấp dữ liệu theo yêu cầu. Sự đảm bảo an ninh của DAC phụ thuộc vào cách mà từng DAC được thiết lập. Một số dự án nổi bật sử dụng DAC bao gồm Immutable X, Astar zkEVM và ApeX.
3. Các giải pháp DA khác
Bên cạnh Ethereum, còn có nhiều dự án cạnh tranh trong không gian này như EigenDA, Celestia, và Avail.
- Celestia: Là lớp DA chuyên dụng và đã khởi chạy mạng chính của nó vào ngày 31/10/2023.
- EigenDA và Avail: Cũng đang trong quá trình ra mắt mainnet, hứa hẹn sẽ cung cấp những giải pháp thú vị trong tương lai gần.
4. VictionDA
VictionDA, một phần mở rộng của Viction Network, sẽ cung cấp một phương pháp tương tự như Celestia để xuất bản dữ liệu giao dịch cho các dự án trong hệ sinh thái của mình.
Kết luận
Trong thế giới ngày càng phức tạp của Blockchain, khái niệm Modular Blockchain không còn là điều xa lạ. DA Layer đã trở thành một trong những lớp tích giá trị quan trọng nhất, thu hút sự chú ý của nhiều dự án lớn trong ngành. Mặc dù còn nhiều điều cần cải thiện, nhưng sự phát triển không ngừng của các giải pháp DA chắc chắn sẽ góp phần làm phong phú thêm nền tảng Blockchain trong tương lai. Hãy theo dõi Unilever.edu.vn để cập nhật thông tin mới nhất về công nghệ và cách thức mà nó đang thay đổi thế giới!
