Nền công nghiệp tiền điện tử đang chứng kiến một cuộc cách mạng không ngừng, và nếu Bitcoin là ánh sáng ban mai của thế giới crypto, thì hợp đồng thông minh chính là cuộc cách mạng của nó. Vậy, hợp đồng thông minh là gì và chúng hoạt động như thế nào? Hãy cùng Unilever.edu.vn khám phá sự kỳ diệu của hợp đồng thông minh và những tác động mà chúng có thể mang lại cho tương lai!
Hợp Đồng Thông Minh Là Gì?
Hợp đồng thông minh (smart contract) là những đoạn mã được viết bằng ngôn ngữ lập trình để thực hiện một tập hợp các chỉ dẫn trên blockchain. Khác với các hợp đồng truyền thống, hợp đồng thông minh có thể hoạt động mà không cần bất kỳ bên trung gian nào. Đúng như tên gọi, sự sáng tạo của hợp đồng thông minh đã đánh dấu sự ra đời của các ứng dụng phi tập trung (DApps).
Sự Khác Biệt Giữa Hợp Đồng Truyền Thống Và Hợp Đồng Thông Minh
Điểm khác biệt lớn nhất giữa hợp đồng truyền thống và hợp đồng thông minh chính là sự loại bỏ sự can thiệp của bên thứ ba. Khi hiện tại, trong không gian tiền điện tử, chúng ta thường xuyên tương tác với hợp đồng thông minh trong nhiều ứng dụng DApps.
Ethereum được biết đến như nền tảng blockchain đầu tiên cho phép triển khai hợp đồng thông minh. Hệ sinh thái DApps bên trong Ethereum đã mang lại giá trị lớn cho blockchain. Khái niệm hợp đồng thông minh được khởi xướng bởi Nick Szabo trong một bài viết xuất bản năm 1994, minh chứng cho nhiều kỹ thuật mật mã đã được phát triển trong thời gian đó hướng tới một thế giới không cần lòng tin và phi tập trung.
Hợp Đồng Thông Minh Hoạt Động Như Thế Nào?
Các Thành Phần Của Hợp Đồng Thông Minh
Để hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động của hợp đồng thông minh, chúng ta cần phá vỡ các thành phần cơ bản của nó:
Mã Lập Trình: Tất cả những gì bên trong một hợp đồng thông minh đều là mã. Các nhà phát triển viết những chỉ dẫn cơ bản đến phức tạp như điều kiện nếu-thì hoặc gọi hàm. Sau khi viết xong, mã sẽ được triển khai lên blockchain để thực thi.
Ngôn Ngữ Lập Trình: Mỗi nền tảng blockchain sử dụng ngôn ngữ lập trình khác nhau, đôi khi là tương tự để viết hợp đồng thông minh. Các nhà phát triển sử dụng Solidity để viết mã trên các blockchain EVM (Ethereum Virtual Machine). Ngoài Solidity, các blockchain không EVM như Rust, C/C++, Javascript và Haskell/Plutus cũng được sử dụng để viết hợp đồng thông minh.
Oracles: Đây là một phần không thể thiếu trong lĩnh vực DeFi (tài chính phi tập trung). Làm thế nào để một hợp đồng thông minh biết khi nào một điều kiện được đáp ứng? Oracles có nhiệm vụ cung cấp các nguồn dữ liệu đáng tin cậy cho hợp đồng thông minh của các giao thức DeFi.
Hợp Đồng Thông Minh Trên Ethereum
Mỗi blockchain có những cách khác nhau để triển khai hợp đồng thông minh. Chẳng hạn, Ethereum cho phép các nhà phát triển triển khai hợp đồng thông minh dưới dạng một tài khoản Ethereum có số dư và có khả năng gửi giao dịch không thể thay đổi. Mọi người dùng đều có thể tương tác với hợp đồng thông minh trên nền tảng này.
Solidity và Vyper là hai ngôn ngữ lập trình chính cho hợp đồng thông minh trên Ethereum. EVM có nhiệm vụ biên dịch mã. Sau khi được triển khai trên blockchain, một hợp đồng thông minh sẽ có một địa chỉ hợp đồng duy nhất.
Tính Năng Của Hợp Đồng Thông Minh
Ứng Dụng Vô Hạn: Giống như các hợp đồng truyền thống, hợp đồng thông minh có thể có những chỉ dẫn chi tiết bằng mã để xác định những gì nó có thể làm, mở ra khả năng tạo ra các ứng dụng vô hạn, tương tự như cách mà lập trình đã thay đổi thế giới.
Không Cần Trung Gian: Hợp đồng thông minh sử dụng công nghệ blockchain để xác thực mỗi lần thực thi mã mà không cần bên thứ ba tham gia. Blockchain có tính năng đảm bảo việc xác thực này.
Tính Minh Bạch: Người đam mê tiền điện tử có thể xem từng dòng mã của các hợp đồng thông minh đã được thực thi trên blockchain với tính minh bạch hoàn toàn. Tuy vậy, mã có thể khá phức tạp và tối nghĩa đối với phần lớn người dùng không có kiến thức kỹ thuật. Do đó, có nhiều công ty bảo mật chuyên tập trung vào việc kiểm toán mã hợp đồng thông minh cho các dự án tiền điện tử.
Tính Không Thể Tin Cậy và Tự Động: Khi đã được triển khai, hợp đồng thông minh có thể tự động vận hành theo như lập trình. Người dùng có thể tương tác với hợp đồng thông minh của giao thức thông qua giao diện người dùng. Hơn nữa, hai người sử dụng có thể tin tưởng lẫn nhau trong quá trình giao dịch với hợp đồng thông minh, tạo ra trải nghiệm độc đáo và đáng tin cậy.
Rủi Ro Liên Quan Đến Hợp Đồng Thông Minh
Việc viết một hợp đồng thông minh hoàn hảo là cực kỳ thách thức. Các dự án tiền điện tử thường phải thuê các công ty bảo mật để进行 nghiệm thu chính thức cho hợp đồng thông minh của họ. Tuy nhiên, không phải nhóm nào cũng có khả năng chi trả cho việc kiểm toán này.
Quý 1 năm 2022 đã chứng kiến nhiều cuộc tấn công và khai thác khiến các nhà đầu tư mất hàng triệu đô la vào tài sản tiền điện tử. Đó là một trải nghiệm thật tồi tệ khi biết rằng tài sản của mình bỗng chốc biến mất. Những số liệu thống kê cho thấy rằng các cuộc tấn công và khai thác thường liên quan đến các dự án đã được kiểm toán và không được kiểm toán.
Các lỗ hổng trong hợp đồng thông minhỨng Dụng Của Hợp Đồng Thông Minh
Từ khi hợp đồng thông minh ra đời, công nghệ blockchain đã phát triển mạnh mẽ với nhiều ứng dụng mới ứng biến với thị trường. Hãy cùng khám phá một số ứng dụng đáng chú ý của hợp đồng thông minh:
Ứng Dụng DeFi
AMM DEX: Người sử dụng có thể hoán đổi tiền điện tử của họ thông qua các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) như Uniswap, SushiSwap, PancakeSwap, v.v. Các nhà phát triển DEX viết mã trong hợp đồng thông minh để thực hiện AMM (Automated Market Maker).
Stablecoin: Việc tạo và hủy các stablecoin phi tập trung như DAI, FEI hoặc UST có thể thực hiện thông qua hợp đồng thông minh. Điều này cho phép stablecoin tương tác với DApps trong việc giao dịch, cho vay và mượn.
Cho Vay / Mượn: Tính năng phi tín nhiệm của hợp đồng thông minh cho phép thực hiện việc cho vay P2P (peer-to-peer).
Cầu Nối (Bridges): Để sử dụng ETH trên Solana, cầu nối sẽ khóa ETH ERC20 trong hợp đồng thông minh và tạo ra ETH mới (SPL ETH) trên Solana. Điều này cho phép người dùng sử dụng ETH trong môi trườngSolana.
Các Ứng Dụng DeFi Khác: Hợp đồng thông minh cũng có thể được ứng dụng trong các lĩnh vực như Derivatives, Synthetic assets, DAO, NFT, và NFT marketplace…
Ứng Dụng Trong Thực Tế
Ngoài những ứng dụng trong DeFi, hợp đồng thông minh còn mang lại nhiều lợi ích cho thế giới thông qua các trường hợp sử dụng như bầu cử, lưu trữ, ký quỹ, quản lý chuỗi cung ứng, v.v. Người dân luôn tìm ra những ứng dụng tiềm năng cho các đổi mới như hợp đồng thông minh. Trong tương lai, ta có thể mong đợi nhiều ứng dụng mới và ảnh hưởng đáng kể từ hợp đồng thông minh tới thế giới.
Câu Hỏi Thường Gặp Về Hợp Đồng Thông Minh
Hợp Đồng Thông Minh Có Thể Giải Quyết Mọi Vấn Đề Không?
Internet đã mang đến cho thế giới những lợi ích chưa từng có. Hợp đồng thông minh có thể thay đổi cách thức mà nhiều thứ truyền thống hoạt động, nhưng điều này cần thời gian. Chúng cũng đóng vai trò là giải pháp cho nhiều vấn đề mới và mở ra cơ hội mới cho các cải tiến.
Hợp Đồng Thông Minh Có Thể Giữ Quỹ Như Thế Nào?
Hợp đồng thông minh có thể được phát triển để giữ quỹ của người dùng nếu họ tương tác và gửi vào đó bằng ví tiền điện tử. Quỹ này sẽ được hoàn trả lại cho ví khi một ngày được lập trình hoặc một điều kiện nhất định được đáp ứng. Tuy nhiên, quỹ bên trong hợp đồng thông minh có thể bị kẹt mãi mãi nếu mã có một số lỗi.
Hợp Đồng Thông Minh Có Thể Thay Đổi Không?
Một khi được triển khai trên blockchain, hợp đồng thông minh không thể thay đổi. Đặc điểm này đã dẫn đến việc tạo ra Ethereum (ETH) và Ethereum Classic (ETC) do sự cố hợp đồng thông minh của The DAO. Hiện tại, nhiều người dùng chọn ở lại với Ethereum thay vì chuyển sang Ethereum Classic.
Kết Luận
Hợp đồng thông minh đã tạo ra những ảnh hưởng mạnh mẽ trong lĩnh vực tiền điện tử nhờ vào tính minh bạch, phi tín nhiệm và tự động hóa. Chúng là các khối xây dựng của mọi giao thức blockchain hiện tại. Nếu không có hợp đồng thông minh để xây dựng các giao thức với những dòng hướng dẫn cụ thể, thị trường tiền điện tử sẽ chỉ thực hiện các giao dịch cơ bản trong cộng đồng. Chính vì thế, việc tìm hiểu và nắm vững hợp đồng thông minh không chỉ là một lợi thế mà còn là yếu tố then chốt trong thời đại số này.
