Bạn đã bao giờ tự hỏi, điều gì sẽ xảy ra khi một quốc gia vốn bị cấm vận vũ khí suốt một thời gian dài, bỗng dưng được tự do mua sắm bất cứ loại vũ khí nào họ muốn? Liệu thế giới sẽ phải đối mặt với một cuộc chạy đua vũ trang mới, hay một “cơn ác mộng” an ninh toàn cầu?
Câu hỏi đó đang được đặt ra một cách cấp bách hơn bao giờ hết, khi lệnh cấm vận vũ khí của Liên Hợp Quốc đối với Iran chính thức hết hiệu lực vào ngày 18 tháng 10 năm 2020.
Sự kiện này ngay lập tức làm dấy lên nhiều luồng ý kiến trái chiều, với Mỹ và các đồng minh tỏ ra lo ngại về nguy cơ Iran sẽ trở thành một mối đe dọa quân sự mới, trong khi Tehran lại xem đây là chiến thắng ngoại giao lịch sử, mở ra cơ hội để họ hiện đại hóa quân đội và bảo vệ chủ quyền quốc gia.
Vậy thực hư câu chuyện này là như thế nào? Hãy cùng chúng tôi phân tích sâu hơn về những diễn biến xung quanh sự kiện lịch sử này, cũng như những tác động tiềm ẩn của nó đối với cục diện địa chính trị thế giới.
Lệnh Cấm Vận Vũ Khí: Từ Quá Khứ Đến Hiện Tại
Để hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của sự kiện này, chúng ta cần quay trở lại quá khứ, tìm hiểu về nguyên nhân và bối cảnh dẫn đến lệnh cấm vận vũ khí đối với Iran.
Năm 2015, Iran đã ký kết Thỏa thuận Hạt nhân (JCPOA) với nhóm P5+1 (gồm Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức), trong đó Iran cam kết hạn chế chương trình hạt nhân của mình để đổi lấy việc được dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt quốc tế, bao gồm cả lệnh cấm vận vũ khí.
Tuy nhiên, đến năm 2018, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đơn phương rút khỏi JCPOA và tái áp đặt các lệnh trừng phạt lên Iran, đồng thời gây sức ép buộc các nước khác phải làm theo.
Mặc dù vậy, nỗ lực của Mỹ đã không thành công, khi phần lớn cộng đồng quốc tế, bao gồm cả các đồng minh thân cận nhất của Mỹ ở châu Âu, đều phản đối động thái này và tiếp tục ủng hộ JCPOA.
Theo lịch trình của JCPOA, lệnh cấm vận vũ khí của Liên Hợp Quốc đối với Iran sẽ tự động hết hiệu lực vào ngày 18 tháng 10 năm 2020, bất kể Mỹ có đồng ý hay không.
Tham Vọng Mua Sắm Vũ Khí Của Iran: “Cơn Khát” Sau Nhiều Năm Cấm Vận
Việc được tự do mua bán vũ khí sau nhiều năm bị cấm vận là cơ hội vàng để Iran hiện đại hóa quân đội, vốn đã trở nên lạc hậu do thiếu hụt trang bị, phụ tùng thay thế và công nghệ quân sự tiên tiến.
Theo giới phân tích, Iran sẽ ưu tiên mua sắm các loại vũ khí sau:
- Hệ thống phòng không: Đây là ưu tiên hàng đầu của Iran, nhằm đối phó với mối đe dọa từ các cuộc không kích của Mỹ và Israel. Hệ thống S-400 của Nga được cho là lựa chọn hàng đầu, bên cạnh các hệ thống phòng không tiên tiến khác của Trung Quốc.
- Máy bay chiến đấu: Lực lượng không quân Iran hiện đang sử dụng chủ yếu các máy bay chiến đấu cũ kỹ của Nga và Mỹ, có tuổi đời từ những năm 1970. Việc mua sắm các máy bay chiến đấu thế hệ mới như Su-30SM của Nga hoặc J-10C của Trung Quốc sẽ giúp Iran nâng cao đáng kể sức mạnh không quân.
- Tên lửa hành trình và đạn đạo: Iran được biết đến với khả năng tự phát triển tên lửa đạn đạo, tuy nhiên, việc tiếp cận các công nghệ tên lửa tiên tiến từ Nga hoặc Trung Quốc sẽ giúp Iran nâng cao tầm bắn, độ chính xác và sức mạnh hủy diệt của các loại tên lửa này.
- Tàu ngầm và tàu chiến: Iran cần hiện đại hóa lực lượng hải quân để bảo vệ tuyến đường biển quan trọng ở eo biển Hormuz. Việc mua sắm các tàu ngầm Kilo của Nga hoặc tàu khu trục Type 052D của Trung Quốc sẽ là những lựa chọn khả thi.
Nga Và Trung Quốc: “Người Bạn Lớn” Của Iran Trên Thị Trường Vũ Khí
Mặc dù Mỹ đe dọa trừng phạt bất kỳ quốc gia nào bán vũ khí cho Iran, nhưng Nga và Trung Quốc, hai quốc gia có quan hệ đối tác chiến lược với Iran, được cho là sẽ phớt lờ các cảnh báo này.
Những Tuyệt Tác Khí Tài Iran Nhòm Ngó Khi Lệnh Cấm Vận Được Gỡ Bỏ
Nga: Moscow đã nhiều lần bày tỏ sẵn sàng bán vũ khí cho Tehran, bao gồm cả hệ thống phòng không S-400. Nga coi Iran là đối tác quan trọng trong khu vực Trung Đông, và việc bán vũ khí cho Iran là cách để Nga củng cố ảnh hưởng tại đây.
Trung Quốc: Bắc Kinh cũng được cho là đang tích cực tìm kiếm các hợp đồng bán vũ khí cho Iran. Trung Quốc có lợi thế về giá cả so với Nga, và việc bán vũ khí cho Iran là cơ hội để Trung Quốc mở rộng thị trường vũ khí của mình.
Ngoài ra, Iran cũng có thể tìm kiếm các nguồn cung cấp vũ khí khác từ Triều Tiên hoặc Belarus.
Tác Động Của Việc Hết Hạn Lệnh Cấm Vận Vũ Khí: Nguy Cơ Chạy Đua Vũ Trang Và Bất Ổn Khu Vực
Việc Iran được tự do mua sắm vũ khí chắc chắn sẽ làm gia tăng căng thẳng trong khu vực Trung Đông vốn đã rất bất ổn.
Các quốc gia vùng Vịnh như Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, vốn coi Iran là mối đe dọa lớn nhất, chắc chắn sẽ tăng cường mua sắm vũ khí để đối phó.
Điều này có thể châm ngòi cho một cuộc chạy đua vũ trang mới trong khu vực, làm gia tăng nguy cơ xung đột quân sự.
Bên cạnh đó, việc Iran sở hữu các loại vũ khí tiên tiến cũng có thể khuyến khích các nhóm vũ trang được Iran hậu thuẫn như Hezbollah ở Lebanon hoặc Houthis ở Yemen gia tăng các hoạt động quân sự, đe dọa an ninh khu vực.
Kết Luận: Cần Một Giải Pháp Toàn Diện Cho Vấn Đề Iran
Việc Iran được tự do mua sắm vũ khí sau nhiều năm cấm vận là một diễn biến phức tạp, có thể mang đến những hệ lụy khó lường cho an ninh khu vực và thế giới.
Để ngăn chặn những rủi ro tiềm ẩn, cộng đồng quốc tế cần thúc đẩy đối thoại và hợp tác, tìm kiếm một giải pháp toàn diện cho vấn đề Iran, bao gồm cả vấn đề hạt nhân và các hoạt động gây bất ổn khu vực của nước này.
Việc Mỹ đơn phương gây sức ép và đe dọa trừng phạt chỉ làm gia tăng căng thẳng và phản tác dụng. Thay vào đó, Mỹ nên trở lại JCPOA và hợp tác với các bên liên quan để giải quyết các vấn đề còn tồn tại thông qua đối thoại và ngoại giao.
Chỉ có như vậy, thế giới mới có thể ngăn chặn một cuộc chạy đua vũ trang mới và mang lại hòa bình, ổn định cho khu vực Trung Đông.
