Trong thế giới đầu tư tiền điện tử đang phát triển nhanh chóng, thuật ngữ “liquidation” không còn xa lạ với những ai quan tâm đến việc giao dịch với đòn bẩy. Đây là một khái niệm dễ gây nhầm lẫn nhưng lại đóng vai trò then chốt trong giao dịch. Vậy liquidation là gì? Nó diễn ra như thế nào trong môi trường tiền điện tử? Hãy cùng Unilever.edu.vn khám phá những điều cần biết về liquidation, cách thức hoạt động của nó, và những phương pháp giúp bạn tránh khỏi những rủi ro không đáng có.
Liquidation là gì?
Liquidation, hay còn gọi là thanh lý, là sự kiện xảy ra khi các nhà đầu tư không thể duy trì được các vị thế giao dịch với đòn bẩy của mình. Điều này thường xảy ra trong những thị trường có độ biến động cao, nơi mà giá cả có thể thay đổi một cách đáng kể trong thời gian ngắn. Trong lĩnh vực tiền điện tử, sự thanh lý có thể dẫn đến việc mất mát hàng triệu, thậm chí hàng tỷ đô la trong một ngày. Hình thức thanh lý này xuất hiện trong cả giao dịch ký quỹ (margin trading) và giao dịch hợp đồng tương lai (futures trading).
Cách thức hoạt động của liquidation
Để hiểu rõ hơn về cơ chế này, hãy cùng xem xét một ví dụ thực tế. Giả sử, Bob là một nhà giao dịch vừa mở một vị thế mua Bitcoin (BTC) ở mức giá 20,000 USD với số vốn ban đầu là 100 USD. Nhận thấy số tiền này quá nhỏ bé để tạo ra lợi nhuận như mong muốn, Bob quyết định sử dụng đòn bẩy. Với mức đòn bẩy 10x, Bob đã vay thêm 900 USD, nâng tổng số vốn lên 1,000 USD.
Kịch bản lý tưởng
Trong trường hợp lý tưởng, nếu giá Bitcoin tăng lên 22,000 USD (tăng 10%), tổng giá trị của vị thế giao dịch của Bob sẽ đạt 1,000 USD. Lợi nhuận từ vị thế này là 100 USD, tức là ROI (Lợi nhuận trên đầu tư) đạt 100%.
Kịch bản bất lợi
Nhưng không phải lúc nào mọi thứ cũng diễn ra suôn sẻ. Nếu thị trường đi ngược lại và giá Bitcoin giảm xuống 18,000 USD, tổng giá trị vị thế của Bob chỉ còn 900 USD, trong khi số vốn ban đầu giảm còn 90 USD. Điều này có nghĩa là Bob đã làm mất 90 USD của người cho vay và chỉ mất 10 USD của chính mình.
Nếu BTC giảm xuống còn 0 USD, Bob sẽ mất toàn bộ 1,000 USD giá trị của BTC mình sở hữu, nhưng thực tế là chỉ mất 100 USD vì đây là số vốn mà Bob bỏ ra. Để giải quyết tình huống này, người cho vay hoặc bên trung gian sẽ đặt ra một ngưỡng thanh lý – mức giá khi đó họ sẽ thanh lý vị thế của Bob để đảm bảo rằng khoản vay không bị thua lỗ thêm.
Cách tính giá thanh lý
Giá thanh lý sẽ phụ thuộc vào mức độ đòn bẩy mà bạn sử dụng. Trong giao dịch không có đòn bẩy (1x), bạn sẽ không gặp phải tình trạng thanh lý. Tuy nhiên, với mức đòn bẩy 2x, vị thế của bạn sẽ bị thanh lý khi giá trị vốn thế chấp giảm xuống còn 50%. Đối với đòn bẩy 10x, chỉ cần giá của tài sản giảm 10% thì vị thế của bạn sẽ bị thanh lý. Và trong trường hợp đòn bẩy lên tới 100x, chỉ cần mức giảm 1% là đủ để kích hoạt quá trình thanh lý.
Cách tránh thanh lý cưỡng chế
Sử dụng Stop-Loss
Một trong những phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất để tránh bị thanh lý là sử dụng lệnh dừng lỗ (stop-loss). Đây là lệnh tự động đóng vị thế của bạn khi giá đạt đến một ngưỡng nhất định, giúp bạn giảm thiểu tổn thất trước khi giá đi đến mức thanh lý.
Quản lý tài sản
Kỹ năng quản lý tài sản không thể thiếu đối với mọi nhà giao dịch tiền điện tử. Điều này có nghĩa là bạn cần liên tục cập nhật và điều chỉnh danh mục đầu tư của mình theo diễn biến thị trường. Qua đó, bạn có thể tối ưu hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro, ngay cả trong trường hợp thị trường biến động mạnh.
Quỹ bảo hiểm
Một quỹ bảo hiểm có thể giúp bảo vệ các nhà giao dịch khỏi những tổn thất quá lớn. Đây là một quỹ dự phòng nhằm trang trải cho những thiệt hại trong trường hợp thị trường đột ngột sụp đổ. Các quỹ bảo hiểm thường được duy trì bởi các sàn giao dịch tập trung như Bitmex, Binance hay OKX.
Quỹ dự phòng
Quỹ dự phòng là một khoản tiền mà bạn để riêng cho những tình huống khẩn cấp. Bạn có thể sử dụng nó để cải thiện vị thế giao dịch của mình bằng cách nạp thêm vốn khi sắp đến điểm thanh lý, từ đó kéo dài thời gian chịu đựng trước khi quá trình thanh lý diễn ra.
Liquidation khác gì so với Margin Call?
Liquidation không giống như Margin Call. Trong khi liquidation là quá trình đóng vị thế giao dịch và bán tài sản của bạn, margin call là yêu cầu từ phía sàn giao dịch yêu cầu bạn phải nạp thêm vốn để cải thiện vị thế của mình, tránh bị thanh lý.
Những câu hỏi thường gặp
Ai là người thực hiện thanh lý?
Trong môi trường tiền điện tử, những người thực hiện thanh lý thường là các sàn giao dịch mà bạn đang sử dụng, có thể là CEX (sàn giao dịch tập trung) hoặc DEX (sàn giao dịch phi tập trung). Thực tế, đa phần các nhiệm vụ này đều do các bot thực hiện.
Sau khi bị thanh lý, tôi nên làm gì?
Dưới đây là một vài gợi ý sau khi bạn bị thanh lý:
- Đánh giá nguyên nhân: Xem xét lý do vì sao bạn bị thanh lý, có phải do thị trường hay do chất lượng giao dịch của bản thân.
- Học hỏi từ sai lầm: Tìm cách cải thiện kỹ năng giao dịch của bạn, chẳng hạn như cách sử dụng lệnh dừng lỗ.
- Kiên nhẫn: Đừng vội vã giao dịch trở lại ngay lập tức trong cố gắng để gỡ lại vốn đã mất.
Phí thanh lý là gì?
Phí thanh lý khác nhau giữa các sàn giao dịch. Chẳng hạn, Crypto.com tính phí thanh lý là 0.16%, trong khi Binance có cấu trúc phí phức tạp hơn.
Kết luận
Liquidation là một khái niệm quan trọng mà mọi nhà đầu tư giao dịch với đòn bẩy trong thị trường tiền điện tử cần hiểu rõ. Giá thanh lý phụ thuộc vào mức đòn bẩy mà bạn sử dụng, và nó có thể xảy ra với những biến động giá rất nhỏ. Tuy nhiên, bằng cách sử dụng các phương pháp như lệnh dừng lỗ, quản lý tài sản hợp lý, và thiết lập quỹ dự phòng, bạn có thể bảo vệ mình khỏi những rủi ro không mong muốn khi tham gia vào thị trường này. Hãy trang bị cho mình kiến thức đầy đủ và luôn linh hoạt trong chiến lược đầu tư của mình để tối ưu hóa cơ hội và giảm thiểu thiệt hại.
